KRAAK NOCH SMAAK

Mensen die mij een beetje kennen, zullen weten dat ik bepaald geen voorstander ben van het onlangs ingegane kraakverbod. Integendeel. In mijn ogen is het een regeling die vooral voortkomt uit fatsoensbesef, maar dat niet tot doel heeft om een oplossing te vinden voor de woningnood. De voorstanders redeneren als volgt: als iets niet van jou is, moet je er van afblijven. Of het nu leegstaat of niet. Er wordt geen verschil gemaakt tussen bijvoorbeeld een auto of een huis. Helemaal stuitend vinden ze het dat de linkse raddraaiers zo'n pand dan ook nog eens volkliederen en de boel laten verpauperen. Daar heeft niemand het recht toe, dus ook krakers niet. Een interessante redenering die niet echt getuigt van realiteitszin.

In een ideale wereld blijft iedereen inderdaad van elkaars spullen af. Dat spreekt voor zich. Een ieder die het cliché-verhaal van De Vliegeraar nog helder voor ogen staat, weet dat stelen daar genoemd wordt als de ergste misdaad waar elk ander vergrijp een variant op is. Hoe zeer deze simplificatie ook te prijzen valt in haar poging om ook de Fabeltjeskrant-lezer te bedienen, de werkelijkheid is een stuk weerbarstiger. Er is namelijk een verschil tussen stelen en gebruiken. Stel: er is een voedseltekort, maar de supermarkt op de hoek weigert zijn deuren te openen waardoor alle etenswaren langzaam liggen te bederven. Is het dan vreemd dat een enkeling na een paar dagen zal proberen de deur te forceren om zo bij het voedsel te komen? Nee, integendeel. Hele hordes mensen zullen zich dit onrecht aantrekken en de winkel bestormen. Net als een eigen dak boven je hoofd, is voedsel namelijk een eerste levensbehoefte. De enige reden dat dit onrecht niet door iedereen gevoeld wordt als het om een leegstaande woning gaat, is omdat er een keuze is. De keuze om (veel) te betalen. Wie echt wil, kan immers altijd wel aan een woning komen.

Laten we het daarom niet erger maken dan het is. Ik heb keurig zes jaar in een studentenkamertje gewacht tot ik eindelijk bij de sociale woningbouw terecht kon. Hoe moeilijk is dat nou? In Amsterdam ben je bijkans bejaard voordat je een woning krijgt toegewezen, dus dan is zes jaar daarbij vergeleken een uurtje bankzitten in de wachtruimte van de tandarts. Dat kamertje van 12 m2 kostte alleen bijna net zo veel als ik nu betaal voor ruim 30m2. En toen moest ik ook nog eens mijn keuken en badkamer delen met een stonede tiener. Zo'n zelfde studentenkamertje kost in Haarlem nu zo'n 350 à 450 euro. Probeer dat maar eens uit te leggen aan iemand uit België of Duitsland. Het is bekend dat je daar — ook in de grote steden — makkelijker en goedkoper aan een (huur)woning komt dan hier in Nederland. Huisjesmelkers verdienen hier grof geld aan het opkopen van verouderde woningen in de binnenstad en het plaatsen van een tussenwandje. Hoor je de politiek dan klagen over verpaupering? Nee, dan heet het vrije marktwerking. Schaarste zorgt nou eenmaal voor hoge prijzen en vraagt om inventiviteit.

Goed, laten we het erover eens zijn dat je in Nederland relatief veel moet betalen voor een dak boven je hoofd. Laten we zelfs toegeven dat we allemaal wel eens gehoord hebben van schrijnende situaties waarbij, vooral immigranten, de dupe zijn van rücksichtsloze huiseigenaren. Geeft dat ongewassen types het recht om zomaar een leegstaande ruimte binnen te vallen en het te claimen als hun woning? Ja, dat vind ik wel. Ik heb regelmatig een kraakwoning van binnen gezien en ik zal de eerste zijn om toe te geven dat bij de inrichting daarvan meestal weinig rekening wordt gehouden met de kwaliteit van de architectuur, maar het gaat mij om het statement. Het is een principekwestie. Natuurlijk kan iedereen ook de legale weg bewandelen. Met goed zoeken en wat medewerking binnen je vriendenkring kom je echt wel een woning tegen die je kunt betalen. Maar het is niet te verkroppen dat er duizenden vierkante meters leegstaan in Nederland en dat er elke dag wel weer een kantorenflat verrijst op een of andere A-locatie “met prachtig uitzicht”, terwijl iedereen weet dat er nou bepaald geen tekort is aan kantoorruimte. Als je dan krom moet liggen om je studentenkamer te bekostigen, ben je misschien wel legaal bezig, maar ook een dief van je eigen portemonnee.

Projectontwikkelaars en bouwbedrijven lachen zich kapot als ze weer eens een torenhoge rekening sturen naar een gemeente of de overheid. De kosten voor de Noord-Zuidlijn vallen inmiddels drie keer zo hoog uit en het project had al lang klaar moeten zijn. De verbouwing van het Rijksmuseum heeft vertraging opgelopen door weigerende bouwbedrijven en kost veel meer dan begroot. Onlangs is de grootste bouwfraude ooit aan het licht gekomen en zeker dertien verdachten hebben schikkingen getroffen met Justitie waardoor ze niet strafrechtelijk vervolgd worden. In de goedkope woonsector gaat het al niet beter. Bijna de helft van de studenten betaalt voor hun woonruimte meer dan wettelijk is toegestaan. In 2010 zijn de kamerhuurprijzen met 4,4 % gestegen ten opzichte van vorig jaar, terwijl er juist meer kamers zijn bijgekomen. De overheid toont zich tegenover deze ontwikkelingen nagenoeg tandeloos. In het licht hiervan is het uitvoeren van een kraakverbod abject en niet op zijn plaats.

Kraken is een manier om wantoestanden aan de kaak te stellen. Met die functie zou het op meer steun mogen rekenen van iedereen die zo “fatsoenlijk” is om honderden euro's per jaar teveel te betalen aan dubieuze huisjesmelkers. Tot er een structurele oplossing is gevonden voor het bewoonbaar maken van nutteloze leegstand, is kraken een middel dat eerder sociaal dan asociaal is. Het is fatsoenlijkheid waar we aan ten onder gaan. Niet aan inventiviteit.